Blog

Merhabalar bu makalemizde ajax teknolojisini ve çalışma prensiplerini inceleyeceğiz.

Baslamadan önce makalemizin içerigini göz atalım. 

• AJAX Nedir? 
• AJAX'IN Kullandıgı teknolojiler 
• Klasik Çalısma Modeli 
• AJAX Çalısma Modeli 
• ASP.NET AJAX Nedir? 
• ASP.NET AJAX Sunucu Kontrolleri 
• ASP.NET AJAX Control Toolkit

Ajax Nedir?

AJAX (Asynchronous JavaSctiprt ve XML), XML ve javascript'in es zamanlı olmadan birlikte çalısması ile ortaya çıkan bir teknolojidir. Yani Sunucu ile istemci arasında asenkron(eszamanlı olmayan) haberlesme yapılmasını saglayan bir yöntemdir. Bu sayede sayfanın tamamını yenilemeden sadece bizim belirledigimiz alanları güncellenmesini saglanır. AJAX Zannedilenin aksine yeni bir teknoloji degil sadece var olan birkaç teknolojinin bir araya gelmesi ile olusturulmus bir yöntemdir.

Ajax ilk olarak Subat 2005 yılında yayınlandı ve yazılım gelistiriciler tarafından çok çabuk benimsen bir web teknolojisi haline geldi.

AJAX Hangi teknolojileri kullanır? 

HTML/XHTML : Sayfa içerikleri görümtülemek için kullanılır. 
CSS : Sayfada görüntülenecek olan verilere stiller uygulayarak biçimlendirmemimizi saglar. 
DOM : Sayfa yüklendiginde sayfaın dinamik olarak update olmasını saglar.
XML : Sunucu ve istemci aradındaki veri degisimini saglar. 
XSLT : XML'in CSS ile biçimlendirilip HTML/XHTML'e dönüstürülmesini saglar. 
XMLHttpRequest: Server ile browser'ın iletisimi saglayan nesnedir. Bu nesne sayfanın postback olmadan server ile konusmasını saglar. 
JavaScript : AJAX Teknolojisini ugulamak için kullanılan script dilidir.

Tüm bu teknolojiler ajax içerisinde kullanılır fakat bunlar arasında sadece üçünün kullanılması zorunludur: HTML/XHTML, DOM ve Javascript. Bilginin görüntülenmesi için HTML/XHTML'e ihtiyaç duyar, Sayfa refresh olmadan HTML/XHTML'de görüntülenenen bilgilerin degismesi içinde DOM'a ihtiyaç duyar. JavaScript ise sayfadaki verileri güncellemek için DOM'u yapılandırmak ve client-server iletisimini baslatmak için kullanılır. Diger teknolojiler ise AJAX'ın daha islevsel kullanılması içindir fakat kullanılması da zorunlu degildir.

Klasik Çalısma Modeli



AJAX Çalısma Modeli


Niçin Ajax Kullanırız?

• Kullanıcılara daha interaktif web sayfalarının hazırlanması 
• Kullanıcıya daha çabuk yanıt verilmesi 
• Farklı kaynaklar ile entegreli çalısması 
• Kullanılmasının ve gelistirilmesinin çok kolay olması 
• Tüm browserlar tarafından desteklenmesi 
• ASP.NET 2.0 ile entegreli çalıstıgı için AJAX'ı tercih ederiz.

AJAX Teknolojisi Kullanılan bazı siteler:

• Kisisel Web Sitem :)
• Gmail 
• Google Map 
• Google Suggest 
• Live mail

ASP.NET AJAX

ASP.NET AJAX, Microsoft tarafından gelistirilmis ücretsiz bir AJAX Frameworkdür. Javascript kodlarını arasında kaybolmadan kolayca AJAX uygullamalarımızı gelistirmemize saglayan bir teknolojidir. Ilk kod adı "ATLAS" olarak duyuruldu. Fakat daha sonra ASP.NET AJAX adı altında kendi orijinal adını geri aldı. Ocak 2007 yılında full sürümü olan ASP.NET AJAX 1.0 yayınlandı.

En sık sorulan sorulardan biride AJAX yalnızca ASP.NET 2.0 sürümleri ile kullanabilmekteyiz. ASP.NET 1.1 ve ASP.NET 1.0 Sürümlerini desteklemiyor.

Istemci ve sunucu tarafında bazı bilesenlerle desteklenmektedir. Istemci tarafında istemci frameworkleri ve servisleri bulunmaktadır. Sunucu tarafında da sunucu frameworki bulunmaktadır. Bu framework içerisinde sunucu kontrolleri, uygulama servisleri ve web servisleri bulunmaktadır.



AJAX Sunucu Kontrolleri

Script Manager
Script Manager, Ajax script kütüphanelerini ve script dosyalarını yönetir. Ajax kullanacagımız her sayfaya bu kontrolü eklemeliyiz.

Update Panel
Sayfadaki içeriklerin postback olmadan parçalar halinde güncellenmesini saglayan ajax kontolüdür. Update panel içerisindeki verilerin güncellenmesi gerektiginde sayfa da postback islemi olmadan sadece update panel içerisindeki veri güncellenir.
Triggers:
Update panel dısarısında yer alan kontrellerin update panel içerisindeki verileri güncellemeleri gerektiginde trigger kullanırız. 2 tip trigger vardır. AsyncPostBackTrigger ve PostBackTrigger.

AsyncPostBackTrigger: Hedef kontrolü ve tetiklenecek olan eventi belirtirerek ilgili updatepanel içerisindeki verinin postback olmadan(asenkron) güncellenmesini saglar.

PostBackTrigger: Hedef kontolü belirterek Updatepanel içerisindeki verinin postback olarak(senkron) güncellenmesini saglar.

Update Progress
UpdatePanel güncellendiginde yada içerik degistiginde browser da kullancıyı bilgilendirme amaçlı kullanacagımız kontroldür.

AJAX Control Toolkit

AJAX Kontrol toolkit, Istemci taraflı çalısan ASP.NET AJAX kontolleri ve extenderleri olusturmamızı saglayan bir yapıdır. Kolayca Kisisel Kontroller ve extenderler olusturabilmemiz için güçlü bir SDK'si vardır. AJAX kontrol Toolkit'i http://ajax.asp.net adresinden indirebilirsiniz. Microsoft zamanla 70-80 arasında standart olarak kullanılabilecek kontrol gelistirmeyi planlıyor.

Beni dinlediginiz için tesekkür ederim.

SEM GÖKSU
MCP(Microsoft Certifed Professional)
MCAD(Microsoft Certifed Application Developer)
MCTS(Microsoft Certifed Technolgy Specialist)
MVP(Microsoft Most Valuable Professional)
info@semgoksu.com  
www.semgoksu.com