.NET Framework

  • 16 Eyl 2009

SQL’ce - LINQ’ce Bölüm 2
Merhaba arkadaşlar, bu makalemiz de LINQ mimarisinden bahsedip, SQL içerisinde kullandığımız sorguların LINQ’te nasıl yapıldığını inceleyeceğiz.

İlk makalemizde LINQ mimarisine hızlı bir giriş yapmış ve SQL’de yaptığımız temel sorguları(Seçme, sıralama, filtreleme ve gruplama fonksiyonları) LINQ ile yapmıştık. Bu makalemizde de SQL’de yazdığımız diğer sorguları(gruplama, join, subquery) LINQ ile yapacağız. Örnekler için ilk olarak SQL tarafında Ürün ve Kategori isimli iki tablo oluşturalım. Bu tablolar aşağıdaki gibi olacaktır.



Sorguları LINQ ile de yazacağımız için yeni bir proje oluşturup Kategori isimli bir class dosyası oluşturalım. Kategori class’ı aşağıdaki gibi olacak.

Kategori.cs
class Kategori
{
    public intKategoriID { get; set; }
    public stringKategoriAdi { get; set; }

    public static List<Kategori> Kategoriler()
    {
        return new List<Kategori>() 
        {
            new Kategori() { KategoriID = 1, KategoriAdi= "Bilgisayar" }, 
            new Kategori() { KategoriID = 2, KategoriAdi= "Elektronik" }, 
            new Kategori() { KategoriID = 3, KategoriAdi= "Kitap" }, 
            new Kategori() { KategoriID = 4, KategoriAdi= "Giyim" }, 
            new Kategori() { KategoriID = 5, KategoriAdi= "Araba" }, 
        };
    }
}

Projemize yeni bir class dosyası daha ekleyelim. Ürün sınıfı da aşağıdaki gibi olacak.

Urun.cs
class Urun
{
    public intUrunID { get; set; }
    public intKategoriID { get; set; }
    public stringUrunAdi { get; set; }
    public doubleFiyat { get; set; }
    public byteKDV { get; set; }
    public intStok { get; set; }
    public boolDurumu { get; set; }

    public static List<Urun> Urunler()
    {
        return new List<Urun>() 
        {
            new Urun() { KategoriID = 1, UrunAdi = "Laptop", Fiyat = 5, KDV = 8, Stok = 20, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 1, UrunAdi = "Harici HDD", Fiyat = 4, KDV = 4, Stok = 20, Durumu =true},
            new Urun() { KategoriID = 1, UrunAdi = "Memory Stick", Fiyat = 1, KDV = 1, Stok = 30, Durumu = false},
            new Urun() { KategoriID = 2, UrunAdi = "LCD TV", Fiyat = 2, KDV = 5, Stok = 250, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 2, UrunAdi = "DVD Player", Fiyat = 3, KDV = 8, Stok = 20, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 3, UrunAdi = "Her Yönüyle C#", Fiyat = 5, KDV = 8, Stok = 20, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 3, UrunAdi = "ASP.NET AJAX", Fiyat = 4, KDV = 4, Stok = 20, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 3, UrunAdi = "SQL Server 2005", Fiyat = 1, KDV = 1, Stok = 30, Durumu = false},
            new Urun() { KategoriID = 3, UrunAdi = "İş Zekası", Fiyat = 2, KDV = 5, Stok = 250, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 4, UrunAdi = "MS T-Shirt", Fiyat = 3, KDV = 8, Stok = 20, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 5, UrunAdi = "Alarm", Fiyat = 5, KDV = 8, Stok = 20, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 5, UrunAdi = "Park Sensörü", Fiyat = 4, KDV = 4, Stok = 20, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 5, UrunAdi = "Korna", Fiyat = 1, KDV = 1, Stok = 30, Durumu = false},
            new Urun() { KategoriID = 5, UrunAdi = "Pasta-Cila", Fiyat = 2, KDV = 5, Stok = 250, Durumu = true},
            new Urun() { KategoriID = 5, UrunAdi = "İlkyardım çantası", Fiyat = 3, KDV = 8, Stok = 20, Durumu = true},
        };
    }
}

Join İşlemleri

SQL’de iki tabloyu birlikte sorgulamak için inner join’i kullanıyoruz. LINQ’te de farklı nesneleri join ile birleştirerek birlikte sorgulayabiliyoruz. Aşağıdaki örnekte Ürün ve Kategori’lerdeki eşleşen tüm kayıtları sorgu sonucunda gelecek. Eğer iki tabloda eşleşmeyen kayıtlar varsa sorgu sonucuna dahil edilmeyecek.

SQL LINQ
Select * from Urun U inner join Kategori K on U.KategoriID = K.KategoriID
 from k in Kategori.Kategoriler()
join u in Urun.Urunler() on
k.KategoriID equals u.KategoriID
select new { Urun =u, Kategori = k };

Her iki tablo da eşleşen kayıtları listeledik. Fakat eğer her iki tabloda eşleşmeyen alanlar varsa ne olacak? Bu durumu çözmek için SQL’de left outer join’i kullanıyoruz. Bu şu demek oluyor Kategori tablosundaki tüm kayıtlar sorgu sonucuna dahil edilsin Ürün tablosuda dahil edilsin fakat eğer Ürün bilgisi varsa Ürün bilgisi gelsin yoksa null gelsin. LINQ’te birebir left outer join olmasa da aynı sonucu verecek sorguyu aşağıdaki gibi yazabiliyoruz.

SQL LINQ
Select * from Kategori K left outer join Urun U on U.KategoriID = K.KategoriID
 from k in Kategori.Kategoriler()
joinu in Urun.Urunler()
onk.KategoriID equals u.KategoriID into temp
from kat in temp.DefaultIfEmpty()
select new { Urun =kat, Kategori = k };

Yukarıdaki LINQ sorgusunun sonucu aşağıdaki gibi olacaktır.


Gruplama İşlemi

Belirli bir alan yada alanlara göre verileri gruplamak istediğimiz de SQL’de group by ifadesini kullanararak verileri gruplayabiliyoruz.. LINQ’te de benzer bir durum söz konusu ama syntax olarak bazı farklılıklar var. Aşağıdaki örnek bize her bir kategorideki toplam ürün sayısını verecek. Grupladığımız alan yada alanlara Key özelliği üzerinden erişebiliyoruz.

SQL LINQ
Select KategoriAdi, count(UrunAdi) from Urun U inner join Kategori K on U.KategoriID = K.KategoriID
group by KategoriAdi
 from k in Kategori.Kategoriler()
join u in Urun.Urunler() on k.KategoriID equals u.KategoriID
group u by k into g
select new { KategoriAdi = g.Key.KategoriAdi, UrunAdedi = g.Count() };

Yukarıdaki LINQ Sorgusunu çalıştırdığımızda aşağıdaki gibi bir görüntü elde edeceğiz.


Gruplanmış veri üzerinde filtreleme yapmak istediğimiz de SQL’de having’i kullanıyoruz. LINQ’te ise gruplama işleminden sonra where ile istediğimiz filtrelemeyi yapabiliyoruz. Aşağıdaki örnek Ürün adedi 2’den büyük olan kategorileri ve ürün adetlerini sorgu sonucuna ekleyecek.

SQL LINQ
Select KategoriAdi, count(UrunAdi)
from Urun U right join Kategori K
on U.KategoriID = K.KategoriID
group by KategoriAdi
having Count(urunAdi) > 2
 from k in Kategori.Kategoriler()
join u in Urun.Urunler() on k.KategoriID equals u.KategoriID
group u by k into g
where g.Count()>2
select new { KategoriAdi = g.Key.KategoriAdi, UrunAdedi = g.Count() };

SubQuery Kullanımı

SQL’de bazı durumlar da içiçe sorgular(Subquery) yazmamız gerekebiliyor. Aşağıda ki örnekte Urun nesnesine ait KategoriAdi bilgisini bize veren SubQuery’i yazdık. Aynı sorguyu LINQ ile de yazabiliyoruz.

SQL LINQ
Select UrunAdi,
(Select KategoriAdi From Kategori Where KategoriID = Urun.KategoriID) as KategoriAdi
From Urun
 from u in Urun.Urunler()
select new
{
u.UrunAdi,
KategoriAdi = (from k in Kategori.Kategoriler() where k.KategoriID == u.KategoriID select k.KategoriAdi).SingleOrDefault()
};

Yukarıdaki LINQ Sorgusunu çalıştırdığımızda aşağıdaki gibi bir görüntü elde edeceğiz.


Bu makalenin de sonuna geldik başka bir makale de görüşmek üzere. LINQ ile kalın ;)

Not: Makale de büyük emeği bulunan Cenk Özdemir’e teşekkürlerimi sunarım J

Sem GÖKSU
www.semgoksu.com | www.yazilimgunlugu.com
sem.goksu@yazilimgunlugu.com

Kaynaklar
msdn.com

  • 13 Eyl 2009

SQL’ce - LINQ’ce Bölüm 1
Merhaba arkadaşlar, bu makalemiz de LINQ mimarisinden bahsedip, SQL içerisinde kullandığımız sorguların LINQ’te nasıl yapıldığını inceleyeceğiz.

LINQ hayatımıza girdiğinde SQL’de kullandığımız bir sorguyu LINQ ile nasıl yazarız sorusunu hemen hemen herkes kendisine sormuştur. Bu makelemiz de SQL ile yazdığımız sorguları LINQ ile yazarak bu soruya cevap vermiş olacağız J

Kısaca LINQ (Language Integrated Query)

LINQ (Language Integrated Query), .NET nesnelerini aynen SQL Server’da veritabanını sorguladığımız şekilde (select, where, join, aggregate işlemleri vb) sorgulamamıza sağlayan mimaridir. LINQ sorgularının kolay bir syntax ile yazılabilmesi için C# diline bir takım yenilikler getirildi. Bu yenilikler extension metod, lambda operatörü, anonim tip, var anahtar sözcüğüdür. LINQ mimarisi denildiğinde aklımıza System.Core.dll assembly’si gelmelidir. LINQ sorgularında kullanılan extension metotlar System.Core.dll assembly'si altında System.Linq namespace'i altında bulunur. Dolayısıyla bir projede LINQ sorgularını yazabilmek için, System.Core.dll'inin referans edilmesi ve using bloğunda System.Linq namespace'nin tanımlı olması gerekir.



Makale de kullanmak üzere hem SQL’de kullanmak için Ürün tablosu oluşturalım. Aynı sorguları LINQ’te yazabilmemiz içinde Ürün nesnesi oluşturalım. SQL Server’da oluşturduğumuz tablo ve alanları aşağıdaki gibi olacak.


Şimdi de aynı özellikte bir ürün nesnesi oluşturalım. Aynı zamanda geriye ürün koleksiyonu döndürecek bir metot oluşturarak içerisine bazı ürünler girelim. Metodumuzu statik yaparak Urun nesnesinin nesne örneğini almamıza gerek kalmadan metodu kullanabileceğiz.



Seçme ve Sıralama İşlemleri

Bir veri kümesi içerisinde tüm alanların listelerken SQL de ilk olarak Select ifadesini belirtip from ifadesinden sonra listelenecek olan tablo adını yazıyoruz. LINQ’teki farka bakacak olursak From’un başta olup Select ifadesinin sonda olmasıdır.

SQL
 LINQ
select * from Urunler
 from u in Urun.Urunler() select u;

Kayıtlar içerisindeki belli alanların görüntülenmesi, SQL’de Select ifadesinden sonra görüntülemek istediğimiz alanları yazıyoruz. LINQ’te de aynı şekilde select ifadesinden sonra yazıyoruz.

SQL
 LINQ
select UrunID, UrunAdi, Fiyat from Urunler
 from u in Urun.Urunler() select new { u.UrunID, u.UrunAdi, u.Fiyat };

Not: LINQ ile belirli alanları görüntülemek istediğimiz de new diyerek aslında yeni bir anonim tip oluşturuyoruz. IL Tarafına bakacak olursak bunu görebiliriz.



Bir ifadeyi belli bir alana göre sıralamak istiyorsak SQL’de Order by ifadesinden sonra sıralamak istediğimiz alan yada alanları yazdıktan sonra A-Z’ye sıralamak için ASC, Z-A’ye sıralamak içinde DESC anahtar kelimesini kullanıyoruz. LINQ’te de durum aynı orderby ifadesini kullandıktan sonra sıralanacak alan belirtiliyor fakat sıralama işlemi select ifadesinden önce yapılıyor.

SQL
 LINQ
select * Fiyat from Urunler
order by UrunAdi ASC yada DESC
 from u in Urun.Urunler()
orderby u.UrunAdi ascending yada descending
select u;

SQL’de bir tablo içerisinde top fonksiyonunu kullanıyoruz. LINQ’te de Take isimli bir metot var ve bu metodu kullanarak istediğimiz kadar kaydı alabiliyoruz.

SQL
 LINQ
select top 5* Fiyat from Urunler
(from u in Urun.Urunler() select u).Take(5);

SQL’de bir alandaki kayıtların tekrar etmesini engellemek için Distinct’i kullanıyoruz. LINQ’te de bunu yapan distinct metodu var.

SQL
 LINQ
select distinct UrunAdi from Urunler
(from u in Urun.Urunler() select new { UrunAdi = u.UrunAdi }).Distinct();

SQL’de iki tabloyu birleştirmek için Union’u kullanıyoruz. LINQ’te de durum aynı. İki nesneyi birleştirerek tek bir kümede birleştirmek için union’u kullanıyoruz.

SQL
 LINQ
Select * from Tablo1
union
Select * from Tablo2
 (from u in nesne1 select u).Union(nesne2);

Filtreleme İşlemleri

SQL’de filtreleme yapmak istediğimiz de Select ifadesini yazdıktan sonra Where anahtar kelimesini ve sonra filtrelenecek ifadeyi yazıyoruz. Durum LINQ içinde aynı fakat where ifadesi From ve Select’in arasına giriyor.

SQL
 LINQ
select * fiyat from Urunler
where Fiyat>5
 from u in Urun.Urunler()
where u.Fiyat>5
select u;

Operatör kullanımı SQL’e göre biraz değişik ama amaç aynı. C#’da kullandığımız operatörleri (&&, ||, !, ==) aynen kullanıyoruz. Aşağıdaki örnekte Fiyat’ı beşten büyük ve Durumu true olan ürünleri filtreleyecek.

SQL
 LINQ
select * fiyat from Urunler
where Fiyat>5 and Durumu = 1
 from u in Urun.Urunler()
where u.Fiyat>5 && u.Durumu == true
select u;

Aşağıdaki örnekte ise fiyarı’ beşten büyük olan yada stoğu onun üzerinde olan tüm ürünleri filtreleyecek.

SQL
 LINQ
select * fiyat from Urunler
where Fiyat>5 or Stok >10
 from u in Urun.Urunler()
where u.Fiyat>5 || u.Stok>10
select u;

SQL’de arama yaparken Like anahtar kelimesini kullanıyoruz. LINQ tarafında da bunu yapabiliyoruz. Örneğin A ile görüntülemek istediğimiz de SQL’de like’ı kullanırken LINQ tarafında StartWith’i kullanıyoruz. Benzer şekil de A ile bitenleri bulmak için de LINQ tarafında EndsWith’i kullanıyoruz. İçinde A geçenleri bulmak içinde Contains metodunu kullanıyoruz.

SQL
 LINQ
select * fiyat from Urunler
where UrunAdi Like ‘A%’

select * fiyat from Urunler
where UrunAdi Like ‘%A’

select * fiyat from Urunler
where UrunAdi Like ‘%A%’
 from u in Urun.Urunler()
where u.UrunAdi.StartsWith(“A”)
select u;

from u in Urun.Urunler()
where u.UrunAdi.EndsWith(“A”)
select u;

from u in Urun.Urunler()
where u.UrunAdi.Contains(“A”)
select u;

Gruplama Fonksiyonları

SQL’de kullandığımız gruplama fonksiyonlarını(Count, Sum, Avg, Max, Min) LINQ’te de kullanabiliyoruz.
Toplam kayıt sayısını almak için SQL’de ve LINQ’te count’u kullanıyoruz. Aşağıdaki örnekte ürün’lerin sayısını aldık.

SQL
 LINQ
select count(*) fiyat from Urunler
(from u in Urun.Urunler() select u).Count();

Bir alanın toplamını almak için SQL’de ve LINQ’te Count’u kullanıyoruz. Aşağıdaki örnekte de toplam stok adedini aldık.

SQL
 LINQ
select sum(Stok) fiyat from Urunler
(from u in Urun.Urunler() select u).Sum(u=> u.Stok);

Bir alanın ortalama değerini almak için SQL’de AVG fonksiyonunu kullanırken LINQ’te Average metodunu kullanıyoruz.

SQL
 LINQ
select avg(Stok) fiyat from Urunler
(from u in Urun.Urunler() select u). Average (u=> u.Stok);

Bir alanın en büyük değerini almak için SQL ve LINQ’te max’ı kullanıyoruz.

SQL
 LINQ
select max(Stok) fiyat from Urunler
(from u in Urun.Urunler() select u).Max(u=> u.Stok);

Bir alanın en küçük değerini almak için SQL ve LINQ’te min’i kullanıyoruz.

SQL
 LINQ
select min(Stok) fiyat from Urunler
(from u in Urun.Urunler() select u).Min(u=> u.Stok);

Bu makalenin de sonuna geldik ikinci makale de görüşmek üzere. LINQ ile kalın ;)

Sem GÖKSU
www.semgoksu.com| www.yazilimgunlugu.com
sem.goksu@yazilimgunlugu.com

Kaynaklar
msdn.com

  • 29 Oca 2008

Hata Mesajlarının Event Log’a Yazılması
Merhaba arkadaşlar bu makalemiz de benim hemen hemen her proje kullandığım hata mesajlarının event loga yazdırılmasından bahsedeceğim.

Bir proje de bir hata olduğun da bunun nedenini bulmak için projeyi açar debug eder uzunca bir müddet o hatayı ararız (Bu arama bazen çok kısa da sürebilir J ). Bu proje asamasında çok sorun olmasa da proje yayına girdiginde programın hata verip vermedigini ancak kullanıcıların geri bildirimleriyle anlayabiliriz.  Her ne kadar testerlar projeyi çok çok iyi test etseler de zamanla beklenmedik sorunlarla karsılasabiliriz. Bu sorunlardan aklıma ilk gelen sey Data tarafında kaynaklanan sorunlar olabilecegidir. (SQL Server'in Timeout'a düsmesi vb.gibi sorunlar).

Yazdıgımız programın hata verip vermedigini kullanıcıların anlayamadıgı baska sorunlar var mı? Yok mu? Gibi sorunları takip etmek için try-catch blogunda hata mesajlarını Event Log'a yazdırıp oradan takip edebiliyor olacagız.

Niye Böyle bir sey Yapalım ki?

Isimizi sansa ve kullanıcıya bırakmadan projemizdeki bugları bulabilecegız. (Ne demisler koyundan post userdan dost olmaz J) Bu da kötü niyetli kullanıcıların programdaki bugları  degerlendirmesine engel olacaktır. Buda projemizin daha saglıklı ilerlemesini saglayacaktır.

ÖRNEK:

Konuyla ilgili bir örnek yapalım. Ilk olarak hata mesajını event loga nasıl yazacagız ona bakalım. Bunun için Bos bir Class açalım. HataMesajiYaz  Adında Static bir metod yazacagız.

Ilk olarak

using System.Diagnostics; Namespaceni projemize dahil etmeliyiz.

C# .NET

EventLogaYaz.cs

public static void HataMesajiYaz(Exception HataMesaji)

        {

            string strLogMessage = "\nMessage : " + HataMesaji.Message +

                "\nSource : " + HataMesaji.Source +

                "\nTarget Site : " + HataMesaji.TargetSite +

                "\nStack Trace : " + HataMesaji.StackTrace;

            string logName = "BenimProjem";

// EventLogda Hata Mesajının Nereye yazılacagını Belirliyoruz. BenimProjem adında bir Log adı olmadıgı için açmamız gerekiyor. Bunu da asagıda anlatacagım.  

            if (!EventLog.SourceExists(logName))

            {

                EventLog.CreateEventSource(logName, logName);

            }

            EventLog log = new EventLog();
            log.Source = logName;

//Nereye yazılacak? Event Logda BenimProjem Event log dosyasına yazılacak.

            strLogMessage += "\r\n\r\n--------------------------\r\n\r\n" + HataMesaji.ToString();

// Hata Mesajını alıyoruz.

            log.WriteEntry(strLogMessage, EventLogEntryType.Error, 65534);

// Hata mesajını log dosyasına yazdırıyoruz.

        } 

 

Simdi aynı islemin VB.NET ile nasıl yapıldıgına bakalım.

VB .NET

EventLogaYaz.vb

  Public Shared Sub HataMesajiYaz(ByVal HataMesaji As Exception)

        Dim strLogMessage As String = "" & Chr(10) & "Message : " + HataMesaji.Message + "" & Chr(10) & "Source : " + HataMesaji.Source + "" & Chr(10) & "Target Site : " + HataMesaji.TargetSite + "" & Chr(10) & "Stack Trace : " + HataMesaji.StackTrace

        Dim logName As String = " BenimProjem "

        If Not EventLog.SourceExists(logName) Then

            EventLog.CreateEventSource(logName, logName)

        End If

        Dim log As New EventLog()

        log.Source = logName

        strLogMessage += "" & Chr(13) & "" & Chr(10) & "" & Chr(13) & "" & Chr(10) & "--------------------------" & Chr(13) & "" & Chr(10) & "" & Chr(13) & "" & Chr(10) & "" + HataMesaji.ToString()

        log.WriteEntry(strLogMessage, EventLogEntryType.[Error], 65534)

    End Sub

 

Yukarıda da bahsettigim gibi projemiz için EventLog da yeni bir Log adı açmamız gerekiyor. Bunun için Kayıt Defterine girip yeni bir Dosya Adı açmalıyız. Bu dosya Adı da yukarıda belirttigimiz BenimProjem olacak J

Kayıt Defterini açıp

HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\ControlSet001\Services\Eventlog Gelip, EventLog üzerinde sag tus diyelim. Yeni Sekmesinden Anahtarı seçelim ve BenimProjem Yazalım J Evet artık hata mesajlarımız artık loga yazılmaya hazır J

Simdi bir proje de hata ve hatalar yapalım J

public HaberKolleksiyonu HaberleriGetir(int KategoriID, int AktifSayfa)

        { 
            try
            { 
                SqlParameter[] parameters = new SqlParameter[] 
                {
                    new SqlParameter("@KategoriID",KategoriID),
                    new SqlParameter("@AktifSayfa", AktifSayfa)
                }; 

                Ds = SqlHelper.ExecuteDataset(ConnectionString, CommandType.StoredProcedure, "HaberleriGetir",parameters);
                if (Ds != null && Ds.Tables.Count > 0&& Ds.Tables[0].Rows.Count>0)

                {
                    kHaberKolleksiyonu = new HaberKolleksiyonu();
                    for (int i = 0; i < Ds.Tables[0].Rows.Count; i++)

                    {
                        nHaberNesnesi = new HaberNesnesi();  Ds.Tables[0].Rows[i]["werwerwe"].ToString(); > Burada Hata yaptık J Böyle Bir field yok

     kHaberKolleksiyonu.Add(nHaberNesnesi);
                        nHaberNesnesi = null;
                    }
                } 
                return kHaberKolleksiyonu;
            }

            catch (Exception HataMesaji)

            {
                LogYonetimi.HataMesajiYaz(HataMesaji);

    // Burada hata MesajınıEventloga yazdırıyoruz 

                return null;
            }

Simdi event loga gidelim.

Hatayı loga yazdık bakalım hata mesajı olarak ne yazıyor.

Message : Column 'werwerwe' does not belong to table Table. > Bu tabloda böyle field bulunamadı !

Geçmis olsun J

Bu makalenin de sonunda geldik. Baska bir makale de görüsmek üzere.

Sem Göksu
sem.goksu@yazilimgunlugu.com
www.semgoksu.com | www.yazilimgunlugu.com

Kaynaklar

www.msdn.com
ww.aspalliance.com

 

  • 06 Nis 2007

XAML’i Tanıyalım…
Yeni bir şey öğrenme arzusu bende her zaman çok büyük heyecanlar yaratmıştır. Framework 3.0’ı makinama ilk kurduğumda ve daha sonra yaptığım araştırmalarda karşıma çıkan ilk şey XAML oldu. Katıldığım bir seminer de bir ustamızın “buton programcılarının devri bitti, XAML, BAML geliyor” demesi ile de başladım araştırmalara ve sonuçta bu makale çıktı ortaya (: Bu makalemiz de anladığınız üzere XAML’i ve bize kazandırdıklarını anlatacağım.

Kısaca WPF


Windows Presentation Foundation (WPF), windows isletim sistemleri için arayüzler gelistirmek için tasarlanmıstır. Zengin kullanıcı arayüzleri olusturabilmek için bizlere çok büyük kolaylıklar saglar. Windows Presentation Foundation (WPF), web uygulamalarındaki gibi windows uygulamaları gelistirmemizi saglıyor. Windows Presentation Foundation (WPF), Windows XP, Windows Server 2003 ve Vista sistemlerinde çalısıyor fakat genel olarak Vista için gelistirilmisdir.

Daha detaylı bilgi için http://wpf.netfx3.com adresine bakınız.

XAML Nedir?

EXtensible Application Markup Language (XAML), Zamel olarak okunan ve .net uygulamaları için statik yada dinamik kullanıcı arayüzleri olusturmak için microsoftun gelistirmis oldugu yeni bir markup(isretleme) dilidir. XML tabanlı çalısır ve XML'in tüm özelliklerini kullanır. Uzantısı *.xaml dir. XAML, Windows Vistada Kullanıcı arayüzleri olusturmak için kullanılır fakat Windows XP veya Windows Server 2003'de uygulanabilir.

XAML, Uygulama kodundan kullanıcı arayüzü kodundan ayırmak için geldi. Bu yapı Javanın kullandıgı MVC(Model View Controller)'a çok benzer. XAML, Windows vista ve .NET 3.0 ile uygulamalar gelistirmek için WPF'e baglıdır.

XAML aynı XML gibidir. XML'in tüm özelliklerini kullanır. XML için geçerli olan tüm kurallar XAML içinde geçerlidir. Örnek olarak baslatılan her element sonlandırılmak zorundadır yada büyük küçük harf duyarlılıgı. Her bir XAML Elementi .NET CLR Class'ını temsil eder.

XAML'in WPF ile birlesmesi yazılımcılar için zengin kullanıcı arayüzleri gelistirmelerini saglıyor, bu ASP.NET deki code behind ile code inline modeline benziyor. Yani ister ayrı bir dosya içerisine yada inline olarak uygulama kodlarını yazabiliriz. Yani uygulama katmanı ile sunum katmanını tamamen birbirinden bagımsız hale getirebiliyoruz.

XAML, BAML dosyalarını derler. BAML XAML'den daha küçüktür ve okumak için daha basittir bu yüzden yüklenmesi çok hızlıdır.

XAML Elementleri

Her bir XAML Elementi .NET CLR Class'nı temsil eder. Çogu XAML elementi System.Windows.UIElement, System.Windows.FrameworkElement, System.Windows.FrameworkContentElement and System.Windows.ContentElement'den inherit edilir.

Ø Root Elementleri : Windows ve Page elementlerini root elementini çok sık kullanır. Bu elementler diger elementleri içerir ve XAML dosyaları için root elementtir.
Ø Panel Elementleri : Bu elementler kullanıcı arayüzleri için layoutlar saglar. Temel panel elementleri StackPanel, DockPanel, Grid ve Canvas' dir.
Ø Control Elementleri : Bu element XAML kontrollerinin farklı tiplerini tanımlar ve onları kisisellestirmemizi saglar.
Ø Geometric Elementler : Bu element arayüzümüz üzerinde geometric grafikler ve sekiller çizmemize yardım eder. Bazı Geometric elementler; LineGeometry, EllipseGeometry, PathGeometry ve LineSegment' dir.
Ø Document Elementleri : Bu elementler dökümanın sunumu istendiginde isimize yarayacaktır. 2 ana grubu vardır. Inline ve Block elementler. Bazı inline elementler; Bold, LineBreak ve Italic. Bazı Block elementler; <p>, <table> ve <i> gibi HTML Elementleridir.

Stack Panel Kullanımına bir örnek;

<StackPanel>
    <Button Content="Dokunma Bana (:"/>
</StackPanel>

XAML Attribututelari

XAML attributeları .net Classındaki Properties'lerle aynıdır... Inline yada Expcilit attribute tanımlayabiliriz. Her attributet ana elementin özelliklerini inherit eder yada onları override eder. Bazı XAML elementleri diger elementler içinde onların özelliklerini alır. Bunlara Attached Properties attributetelar denir.

XAML Syntax;

<Button>
    <Button.Background>
        <SolidColorBrush Color="Blue"/> 
    </Button.Background>
    <Button.Foreground>
        <SolidColorBrush Color="Red"/> </Button.Foreground> 
    <Button.Content>This is a button </Button.Content>
</Button>

Bir buton olusturduk ve özelliklerini belirledik. Ilk element nesnenin tipini belirtiyor. <NesneTipi> Alt elementlerde nesne tipini ve nesne tipinin özelligini yada eventini belirtir. belirtiyor. <NesneTipi.[Özellik, Event]>

Neden XAML?

Ø Kullanıcı arayüzleri olusturmak XAML ile çok basittir.
Ø Önceki UI Dizayn teknikleri için kullanılan kodlardan daha kısadır.
Ø Dizayn edilen arayüz diger ortamlarda tasınması ve sunulması basittir. Örnegin Web yada Windows uygulamaları üzerinde gelistirdigimiz arayüzleri kullanabiliriz.
Ø Dinamik arayüz gelistirmek XAML ile çok kolaydır.

Nasıl XAML Gelistiririm?

Windows Vista, Windows XP ve Windows server 2003 ile XAML ve WPF gelistirebiliriz. Visual Studioda XAML ve WPF gelistirmek için WinFX SDK ve Visual Studio 2005 Extensions for WinFX kurulum dosyalarını indirmemiz ve kurmamız gereklidir. WinFXSDK'yı yükleyerek XAML için gelistirme aracına sahip olacagız. Visual studio extension ile de gelismis bir debuging mekanizmasına sahip olacagız.

ÖRNEK

Evet, ilk XAML uygulamamızı gerçeklestiriyoruz. Ben gerçekten çok heyecanlıyıım (:

Visual Studio'u çalıstıralım ve yeni bir proje olusturalım;

NET Framework 3.0 adında yeni bir proje tipi geldigini görüyoruz. Burada WPF ile ilgili yeni proje tipleri yer almaktadır. Biz Windows Application (WPF)'i seçiyoruz.

Yukarıda da belirttigimiz gibi form desing'i için gerekli kodlar Xaml içerisinde tutuluyor. Kodlarımızı yazacagımız kısım ise yine *.xaml.cs içerisinde olacak. Bu örnegimiz içerisinde bir button'a tıkladıgımızda textbox içerisinde o anki saati görüntüleyecegiz. Formum üzerine toolbox penceresinden bir button ve textbox ekliyorum.

Farklo kontrollerin ve kontrol tablarınında eklendigini görüyoruz. Bunlarıda ilerleyen zamanlardas sizlere aktarıyor olacagım.

Kontrollerimizi forma ekledikten sonra aynı html deki gibi tüm propertyleri ve eventleri geldi. Button için yeni bir event yazalım. Önce Xaml tarafında bunu belirleyelim.

<Button Height="20" Margin="119,0,38,84.5" Click="AbiSaatKac" VerticalAlignment="Bottom">
    Saat Kaç ?
</Button>

Butona tıklandıgında AbiSaatKac isimli metoda gidecek ve onun altına yazacagımız kodları çalıstıracak. Simdi formun code kısmına gidelim.

void AbiSaatKac(object sender, RoutedEventArgs e)
{
    MyTextBox.Text = DateTime.Now.ToShortTimeString();
}

Yukarıdaki metodu olusturdum. Butona tıkladıgımızda Textbox içerisine o anki saati yazacak.

Butona tıklayalım;

Bu makalenin de sonuna geldik, Olumlu ve olumsuz tüm görüsleriniz için simdiden tesekkür ederim.

Örnek Kodlar için mail adresimi kullanabilirsiniz
info@semgoksu.com

Sem GÖKSU
www.semgoksu.com | www.yazilimgunlugu.com
sem.goksu@yazilimgunlugu.com

Kaynaklar
msdn.com

  • 12 Oca 2007

Visaul Studio ile CommandLine(CMD) Aracını Çalıştırmak
Merhaba arkadaşlar bu makalemizde Visaul Studio içerisinde commandline aracının nasıl çalıştırıldığına bakacağız.

Giris

Windows uygulamaları içinde Dos Command Line aracı üzerinde yapabildigimiz herseyi yapabiliriz. Windows formaları içerisine bi takım kodlar ekleyerek CommandLine aracını kullanmak oldukça basitdir. Bu kodları System.Diagnostics NameSpace'i içerisindeki Process classının altında bulabiliriz.

System.Diagnostics

Process Class 

Local Sistem processlerini baslatmak ve durdurmamamıza, remote processlere ve locale erismemize izin veren bir classtır. Kullanımı asagıdaki gibidir.

VB

Public Class Process Inherits Component

Dim instance As Process

C#

Public Class Process: Component
Process instance;

Process, PC üzerinde çalısarak bir processe erismeyi saglar. Bir Process belirli zamanlarda bir uygulamayı çalıstırır. Process görüntüleme ve kontrol uygulamalarını baslatmak ve durdurmak için çok kullanıslıdır. Process componenetini kullanarak yeni bir process baslatabilir yada çalıstırılacak processlerin listesini belirleyebilirsiniz.

Evet arkadaslar Projemizde kullanacagımız namespace ve sınıfımızı tanıdıktan sonra örnegimize geçelim.

Örnek

Örnek uygulamamızda Command Line aracındaki gibi komutları yazıp çalıstıracagız. Örnek vermek gerekirse Ipconfig yazıp ip bilgimizi, ping 127.0.0.1 yazıp kendi makinamızı pinglememizi, notepad yazıp Notepad'i çalıstıracagız(Simdilik aklıma gelenler bunlar).

Bu açıklamalardan sonra Visual Studio üzerinde bir windows uygulaması açalım.

Projemizi olusturduktan sonra formumuza,

1 Button ve 2 de textbox ekleyelim. 1. Textbox'a cmd üzerinde yazdıgımız komutları yazacagız ve 2. textboxda da sonucu ekrana yazdıracagız.

Evet yukarıdada belirttigim gibi butona tıkladıgımızda CMD'deki gibi komutumuz çalıstırılacak. Simdi bu söylediklerimizi koda dökelim.

C#

private void btnRun_Click(object sender, EventArgs e)

{

System.Diagnostics.Process p = new System.Diagnostics.Process();//process’in instancesini aldık

p.StartInfo.FileName = "cmd";//Çalıstırılacak file

p.StartInfo.Arguments = "/c " + textBox1.Text;//file içerisine gönderilecek arguments

p.StartInfo.WindowStyle = System.Diagnostics.ProcessWindowStyle.Hidden;//Komut çalıstıgında Cmd penceresinin açılmasını engelledik

p.StartInfo.CreateNoWindow = true;//Pencere Açılmasını engeller

p.StartInfo.RedirectStandardOutput = true;

p.StartInfo.UseShellExecute = false;

p.Start();//process Çalıstırılır

string output = p.StandardOutput.ReadToEnd();//Çalısan Processin sonucu

textBox2.Text = output;//Sonuç textboxa yazılır

}

VB#

Private Sub btnRun_Click(ByVal sender As System.Object, ByVal e As System.EventArgs) Handles btnRun.Click

Dim p As New System.Diagnostics.Process()

p.StartInfo.FileName = "cmd"

p.StartInfo.Arguments = "/c " + textBox1.Text

p.StartInfo.WindowStyle = System.Diagnostics.ProcessWindowStyle.Hidden

p.StartInfo.CreateNoWindow = True

p.StartInfo.RedirectStandardOutput = True

p.StartInfo.UseShellExecute = False

p.Start()

Dim output As String = p.StandardOutput.ReadToEnd()

textBox2.Text = output

End Sub

Evet kodumuzu yazdık ve artık deneyebiliriz.

Ipconfig yazdık ve sonucumuzu bizim arayüzümüze verdi. Baska bir komut deneyelim. Kendimizi pingleyelim.

Son olarak Hesap makinasınıda çalıstıralım : )

Evet gördügümüz gibi basarılı bir sekilde vs.net içerisinde cmd de yaptıgımız tüm islemleri yaptık.

Bu makalenin de sonuna geldik, baska bir makalede görüsmek üzere basarı ve iyi günler dilerim.

Sem GÖKSU
MCP | MCAD.NET | MCTS

Örnek Kodlar için mail adresimi kullanabilirsiniz

semgoksu@semgoksu.com

Kaynaklar

http://msdn.microsoft.com